Narcyz jako człowiek często pojawia się w naszym życiu. Przygotowując jesienną edycję warsztatów o wampirach emocjonalnych postanowiłam na blogu opisać najbardziej czarującego z nich – Narcyza. Jednak jak zaczęłam wgłębiać się w temat, to przekonałam się, że nie jest taki prosty. Trzeba zacząć od pokazania różnic między zdiagnozowanym narcyzem a narcyzem ekstremalnym. Bowiem to właśnie Ci ekstremalni żyją wśród nas, zabierają nam energię i mają destrukcyjny wpływ na nasze życie. Jest ich wielu, czasem i my możemy nimi być, nie zdając sobie z tego sprawy.
Narcyz zdiagnozowany
ATP (Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne) stworzyła kryterium zaburzenia osobowości narcystycznej. System klasyfikacji znajdziemy w DSM (Diagnostic and Statistical Manual for Mental Disordes). Osoba, która otrzyma diagnozę Narcyza powinna spełniać pięć cech z dziewięciu:
- wielkościowe poczucie własnej wartości – czyli wyolbrzymianie swojego ego (talentów, dokonań) i oczekiwanie uznania wyższości niewspółmiernie dużej do faktycznych osiągnięć;
- zaprzątnięcie fantazjami o swojej mocy, geniuszu, urodzie lub miłości;
- przekonanie o swojej szczególności i wyjątkowości, których powinni otaczać tacy sami wyjątkowi ludzie jak oni;
- potrzeba przesadnego podziwu;
- poczucie posiadania szczególnych uprawnień i oczekiwania traktowania uprzywilejowanego;
- postawa eksploatatorska wobec innych ludzi (wykorzystywanie innych do własnych celów);
- brak empatii;
- zazdrość wobec innych lub przekonanie, że to jemu zazdroszczą;
- przejawianie aroganckich i wyniosłych zachowań lub postaw.
Narcyz ekstremalny – NE
Istotą narcyzmu są dwie cechy: wielkościowe poczucie własnej wartości i brak empatii.
Wiele osób przejawia mniej niż pięć cech, jednak uważa ich się za narcyzów. Jedni nazywają ich narcyzami ekstremalnymi lub narcystycznymi wampirami emocjonalnymi.
Wielu ludzi w naszym otoczeniu sprawia wrażenie narcyzów, mimo braku wyraźnych zaburzeń psychicznych. Są oni np. skoncentrowani tylko na sobie, zaprzątnięci własnym wizerunkiem, niewrażliwi na uczucia innych, często zawistni i zazdrośni, szybko się obrażają. Ludzie tacy dominują w towarzystwie i skupiają na sobie uwagę. Żeby nas nie krzywdzili powinniśmy ich zrozumieć i nauczyć się z nimi żyć.
Narcyz a uraz narcystyczny
Ekstremalni narcyzi sprawiają wrażenie niedbających o opinię, jednak bardzo im na niej zależy. Krytyka (jakkolwiek wyrażona) może silnie uderzyć w ich pww (poczucie własnej wartości), taki cios w samoocenę takiej jednostki psychologowie nazywają urazem narcystycznym. Oczywiście każdy z nas musi się mierzyć z odrzuceniem czy dezaprobatą naszego postępowania.
Wiele osób radzi sobie z urazem, oto kilka sposobów, np. :
- zrzucanie winy na innych;
- wyrażanie pogardy lub ucieczka w wyższość;
- gniew i oburzenie na najmniejsze podważenie pww.
Te ucieczki od bólu urazu narcystycznego są powszechne, jednak NE często krzywdzi osobę z otoczenia, usiłując umocnić swoje pww. Ich wstyd, którego doświadczają jest tak silny, że zrobią wszystko, by go uniknąć.
Narcyz ekstremalny – jak go rozpoznać?
Na warsztatach które prowadzę z wampirów emocjonalnych posługuję się listą charakterystycznych zachowań wg. A. Bernsteina. Jeżeli dana osoba odpowiada zachowaniami pow. 10 z 20/25 pytań, uznaje się ją za wampira narcystycznego. Dr J. Burgo wyodrębnił jeszcze więcej cech i dodatkowo cechy te pogrupował w kategorie:
- empatia i emocje
- obraz siebie i porównanie z innymi
- impulsywność
- relacje interpersonalne
- kodeks moralny i osobista odpowiedzialność.
Jeżeli w tych kategoriach znajdziemy więcej niż jedną cechę, możemy uważać taką osobę za NE.
W kolejnych postach z kategorii coachingowej omówię różne twarze narcyzów, od narcystycznych rodziców, po mścicieli i uwodzicieli. Jeżeli chcesz być na bieżąco z moimi wpisami, to zapraszam do subskrypcji.
Inspirowana dr J. Burgo „The Narcissist you Know: Defending Yourself Against Extreme narcissists in an All-About-Me World”
